ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 20 УДК 616-089.165; 632.953 В. М. Брицун1, Н. В. Сімурова2, І. В. Попова2, О. В. Сімуров3 1 ДУ «Інститут громадського здоров’я ім. О. М. Марзєєва Національної академії медичних наук України», вул. Попудренка, 50, м. Київ, 02660, Україна 2 Національний університет харчових технологій, вул. Володимирська, 68, м. Київ, 01601, Україна 3 ДУ «Інститут ендокринології та обміну речовин ім. В. П. Комісаренка Національної академії медичних наук України», вул. Вишгородська, 69, м. Київ, 04114, Україна Сучасні хімічні дезінфектанти та антисептики. Частина ІІ Анотація Мета. Узагальнити й систематизувати інформацію про властивості сучасних хімічних дезінфекційних та антисептич- них засобів (ДЗ і АЗ) – пероксидних сполук, поверхнево-активних речовин, солей важких металів і металів змінної ва- лентності в найвищому ступені окиснення, спиртів, фенолів та четвертинних амонієвих солей. Результати та їх обговорення. Здійснено класифікацію ДЗ і АЗ за хімічною структурою. Наведено їх спектри активнос- ті, напрями, форми й умови застосування, описано токсичність і вплив на екологію. Висновки. Результати проведеного дослідження дозволяють констатувати, що сучасними ДЗ і АЗ широкого спектра дії є пероцтова кислота і певною мірою пероксид водню. Проте вони не стабільні в розведених розчинах. Решта реаген- тів – хімічно стійкі, але характеризуються слабкою або посередньою дією проти спор та вірусів. Найефективнішими АЗ і ДЗ є суміші (комбінації) сполук різних класів. Прикладами таких комбінацій є: поверхнево-активні речовини й по- хідні бігуанідину; четвертинні амонійні солі й похідні фенолів; поверхнево-активні речовини й альдегіди; четвертинні амонійні солі й пероксид водню. У цих сумішах об’єднуються переваги і компенсуються недоліки окремо взятих ДЗ і АЗ. Ключові слова: антисептики; дезінфектанти; мікроорганізми; віруси; спори; резистентність V. M. Britsun1, N. V. Simurova2, I. V. Popova2, O. V. Simurov3 1 State Institution “O. M. Marzieiev Institute for Public Health” NAMSU, 50, Popudrenko str., Kyiv, 02094, Ukraine 2 National University of Food Technologies, 68, Volodymyrska str., Kyiv, 01601, Ukraine 3 The State Institution “V. P. Komisarenko Institute of Endocrinology and Metabolism” NAMSU, 69, Vyshhorodska str., Kyiv, 04114, Ukraine Modern chemical disinfectants and antiseptics. Part II Abstract Aim. To generalize and systematize information on the properties of modern chemical disinfectants and antiseptic agents (DA and AA) – peroxide compounds, surfactants, salts of heavy metals and metals of variable valence in the highest oxidation state, alcohols, phenols and quaternary ammonium salts. Results and discussion. The classification of DA and AA by the chemical structure was performed. The spectrum of their activity, directions and forms of DA and AA were given. Toxicity and the impact on the environment were described. Conclusions. The results of the study conducted allow us to state that modern DA and AA of a wide spectrum of action are peracetic acid and, to a certain extent, hydrogen peroxide. However, they are unstable in dilute solutions. Other reagents are chemically stable, but they are characterized by a weak or average action against spores and viruses. The most effective DA and AA are mixtures (combinations) of compounds belonging to different classes. The examples of these combinations are “surfactants + biguanidine derivatives”; “quaternary ammonium salts + phenol derivatives”; “surfactants + aldehydes”; “quaternary ammonium salts + hydrogen peroxide”. These mixtures combine the advantages and compensate for the disadvantages of individual DA and AA. Keywords: antiseptics; disinfectants; microorganisms; viruses; spores; resistance Citation: Britsun, V. M.; Simurova, N. V.; Popova, I. V.; Simurov, O. V. Modern chemical disinfectants and antiseptics. Part II. Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4), 20 – 32. https://doi.org/10.24959/ophcj.21.231998 Received: 15 August 2021; Revised: 10 September 2021; Accepted: 15 September 2021 Copyright© 2021, V. M. Britsun, N. V. Simurova, I. V. Popova, O. V. Simurov. This is an open access article under the CC BY license (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0). Funding: The research was performed in accordance with the topic of the National University of Food Technologies “Chemical design and properties study of compounds of heterocyclic nature” (the state registration No. 0119U103520). Conflict of interests: the authors have no conflict of interests to declare. Review article http://ophcj.nuph.edu.ua https://doi.org/10.24959/ophcj.21.231998 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0 http://ophcj.nuph.edu.ua ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 21 Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4) ■ Вступ Cпалах вірусної інфекції COVID-19, яка швидко рознеслась планетою, змушує переос- мислити методи боротьби з заразними захво- рюваннями, пошестями та епідеміями. За остан- нє сторіччя було зібрано та випробувано цілий арсенал синтетичних протимікробних та анти- вірусних засобів. Проте не всі з них виявились ефективними й безпечними. Певні групи хіміч- них реагентів з плином часу й прогресу майже перестали застосовувати або їх було викреслено з переліку дозволених дезінфекційних (ДЗ) та антисептичних засобів (АЗ). З’явились нові спо- луки, які характеризуються широким спектром (універсальністю) біоцидної дії, хімічною стій- кістю тощо. Ця оглядова стаття є закінченням система- тизації і опису властивостей сучасних хімічних дезінфекційних та антисептичних засобів, роз- початих нами раніше [1]. ■ Результати та їх обговорення 1) Пероксидні сполуки Пероксидні сполуки (пероксид водню, пер- оцтова кислота) та озон (рис. 1) є високоефек- тивними ДЗ/АЗ, що не містять хлору. Особли- вістю цих сполук є здатність легко розпадатись з виділенням кисню. «Побічними продуктами» розпаду є вода у випадку пероксиду водню та оцтова кислота у випадку пероцтової кислоти. З огляду на це їх використання завдає міні- мальної шкоди навколишньому середовищу. Озон (1) – нестійка алотропна модифікація кисню, один із найпотужніших окиснювачів [2]. Придатний для відбілювання тканин, для зне- зараження питної та стічних вод, для дезін- фекції повітря в приміщеннях [3 – 11]. Характе- ризується високою токсичністю, тератогенною та мутагенною дією [12]. Типові концентрації використання 0,2 – 0,5 мг л–1 [4]. Пероксид водню (2) використовують як дез- інфектант, антисептик, фумігант, стерилізу- вальний та відбілювальний засіб [3 – 6, 13 – 19]. Проявляє високу активність проти бактерій і грибів, задовільну – проти спор і вірусів. Перок- сид водню застосовують у вигляді водних 3 – 6 % розчинів або (за використання спеціальних ге- нераторів) в газоподібному стані [3 – 6, 20 – 24]. У газоподібному стані (аерозоль, або «сухий туман») Н2О2 проявляє вищу активність, ніж у рідкому. Він ефективний проти збудників хво- роб, зокрема мікобактерій туберкульозу, міко- плазми, ацинетобактерій, мультирезистентних бактерій, вірусів та пріонів [3 – 6, 21 – 31]. Можна використовувати для дезінфекції хірургічних масок [32]. Недоліками Н2О2 є короткотрива- лий ефект (унаслідок здатності розведених роз- чинів швидко розкладатись за контакту з біоло- гічними рідинами організму, які містять фер- мент каталазу), слабка дія проти біоплівок, здатність викликати корозію металевих виро- бів і пошкодження пластмасових поверхонь. Розчини пероксиду водню (> 0,5 %), спиртів (70 – 80 %), хлорактивних реагентів (0,5 %) реко- мендовано ВООЗ для знищення коронавірусу на поверхнях предметів і в приміщеннях [25, 33]. Пероцтова кислота (ПОК) (3) [4 – 6, 13, 18, 34] є дезінфектантом широкого спектра дії (бакте- рицид, віруліцид, фунгіцид та спороцид) і сут- тєво активнішим агентом, ніж пероксид водню. Використовують її у медицині (для дезінфекції та стерилізації) та в промисловості (для відбі- лювання паперу й тканин, видалення біоплівок). Потужний окиснювач, що вражає клітинні мемб- рани та ферментні системи мікроорганізмів, ві- русів і спор. ПОК ефективна проти вірусів за концентрацій 0,1 % і вище [35]. Типові концентра- ції використання ПОК ≤ 0,35 % [4]. Основний її недолік – висока корозійна здатність. ПОК не викликає резистентності мікроор- ганізмів, не утворює шкідливих побічних про- дуктів і не залишає після себе забруднюваль- них залишків. Часто її застосовують у сумішах з Н2О2, підсилюючи його дію [4]. Застосування ПОК рекомендовано Управлінням нагляду за якістю харчових продуктів та медикаментів (FDA, CША) для санітарії поверхонь обладнан- ня, що контактують з їжею [36], для безпосе- реднього миття фруктів та овочів [37, 38], зне- шкодження стічних вод [39]. 1 CAS 10028-15-6 2 CAS 7722-84-1 CAS 79-21-0 3 O3 H2O2 Me O O OH Рисунок 1. Структурні формули ДЗ і АЗ з класу пероксидних сполук ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 22 Журнал органічної та фармацевтичної хімії 2021, 19 (4) Комбінований метод знезараження (одно- часне обробляння ПОК і УФ-випроміненням) забезпечує вищу ефективність, ніж роздільні методи дезінфекції [40]. 2) Поверхнево-активні речовини (ПАР) ПАР є антисептиками, що характеризують- ся наявністю мийних властивостей і мають вузь- кий спектр антимікробної дії [41, 42]. Нелеткі, без запаху, не викликають корозії металів. Меха- нізм впливу зумовлений зменшенням поверхне- вого натягу водних розчинів, що призводить до зміни проникності оболонки мікробної клі- тини. В індивідуальному вигляді рекомендо- вано лише для обмеженого застосування в ме- дичних установах і в харчовій промисловості. Найбільш вживаними ПАР є гексетидин (4) та октенідин (5) (рис. 2) [4 – 6]. Гексетидин (4) виявляє антибактеріальну й протигрибкову дію, зокрема щодо грампози- тивних бактерій і грибів роду Candida [4 – 6, 43, 44]. Розчин гексетидину 0,1 % застосовують лише місцево, для оброблення ротової порож- нини, він характеризується дещо слабшою ак- тивністю, ніж розчини хлоргексидину [43]. Октенідину дигідрохлорид (ОД) (5) – похідна 1,4-дигідропіридину, катіонна ПАР. Антисеп- тик, що у водних розчинах (0,1 – 2 %) дієвий проти грампозитивних та грамнегативних бактерій [45 – 58]. ОД повільно всмоктується через шкі- ру [59]. Він дещо активніший, ніж хлоргекси- дин [54, 60] і може бути використаний для ліку- вання опіків, для знищення стійкого до мети- циліну золотистого стафілокока (MRSA) [61]. Активний in vitro щодо біоплівок, утворених лікарняними штамами мікроорганізмів [62]. Проте ОД має певні недоліки: є отруйним у разі парентерального введення і може викликати місцеві подразнення [63]. 3) Солі важких металів та металів змінної валентності у найвищому ступені окиснення Як антисептичні та консервувальні засоби інколи використовують солі бісмуту [64 – 67], міді [4 – 6, 68 – 73] та срібла [4 – 6, 74 – 85]. Недолі- ком солей срібла та міді, на відміну від сучас- них синтетичних реагентів, є слабша дія, здат- ність акумулюватись в організмі людини й за- бруднювати навколишнє середовище. До того ж вони не здатні дифундувати через жирові забруднення оброблюваних поверхонь. Механізм дії катіонів важких металів, що ма- ють вільні d-орбіталі, полягає у здатності утво- рювати комплекси з арильними та алкеніль- ними групами молекул мікроорганізмів. Катіо- ни важких металів також утворюють стійкі хі- мічні зв’язки з тіолвмісними сполуками клі- тинних мембран. Вважають, що вони можуть брати участь у реакціях каталітичного окис- нення, які призводять до утворення дисульфід- них зв’язків (R-S-S-R), унаслідок чого порушу- ється внутрішньоклітинний перенос електро- нів [3 – 5, 75 – 77]. Ксероформ (6) (рис. 3) – характеризується в’яжучою, підсушувальною та антисептичною дією [64 – 67]. За контакту з водою гідролізу- ється до 2,4,6-трибромофенолу (який, подібно до інших фенолів, здатен утворювати водневі зв’язки з молекулами біологічних субстратів) та бісмут(ІІІ) гідроксиду, який може реагувати з органічними молекулами або координуватись ними подібно до катіонів інших важких металів. Застосовують зовнішньо в порошках, присип- ках, мазях для лікування опіків, виразок, за- палень слизових оболонок, опрілостей тощо. Водорозчинні солі міді та її наночастинки проявляють помірні антибактеріальні власти- вості, тому їх використовують як консерванти для обробляння тканин і дерев’яних виробів [4 – 7, 68 – 73]. Застосовують також для боротьби з водоростями в басейнах (< 3 мг л–1) [6]. Поверхні мідних виробів (> 60 % міді) мають помірну анти- бактеріальну дію проти S. aureus, P. aeruginosa, A. baumannii і дріжджів (C. albicans), тому мідь та її сплави є належним матеріалом для виго- товлення дверних ручок та ручок для кранів 4 CAS 141-94-6 5 CAS 70775-75-6 N N Me NH2 Me Me Me Me N N N N Me Me 5 6 6 .2HCl Рисунок 2. Структурні формули ДЗ і АЗ з класу поверхнево-активних речовин ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 23 Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4) у медичних установах і громадських закладах. Двокомпонентний розчин мідного (1 %) і заліз- ного (1 %) купоросів є ефективним консерван- том для деревини. Калій перманганат (7) раніше використо- вували як антисептик і засіб для лікування по- верхневих ран, грибкових інфекцій, імпетиго, пемфігуса, дерматитів (екземи) та трофічних виразок [86, 87]. Ця сполука є сильним окисни- ком, у випадку передозування викликає хіміч- ні опіки шкіри та слизових оболонок [87]. Рекомен- дована концентрація розчинів складає 0,01 % [88]. Останніми десятиріччями калій перманганат поступився місцем ефективнішим і безпечні- шим антисептичним засобам. Похідні ртуті (наприклад, меркурохром (8)), попри високу ефективність, унаслідок токсич- ності заборонено для використання FDA та гармонізованими настановами ICH [4, 89, 90]. Катіони срібла можуть бути отримані з водо- розчинних солей іонної будови, з колоїдних розчинів або генеровані з адсорбентів (цеолітів чи полімерів, попередньо оброблених сріблом) та з наночастинок [4 – 6, 74 – 81]. Ефективні проти грампозитивних бактерій, грибів, дріжджів та для запобігання утворення біоплівок. Створення матеріалів, здатних до самодез- інфекції внаслідок покриття їх поверхонь сріб- лом чи міддю або ж просочування розчинами антимікробних сполук пористих матеріалів, є ві- домим методом профілактики розповсюджен- ня інфекцій у лікарнях та громадських закла- дах [21]. Аргентум нітрат (9) має обмежене викорис- тання в антисептиці [4 – 6]. Застосовують його, зокрема, у розчинах з пероксидом водню або з лимонною кислотою [80]. Аргентум сульфадіазин (10) входить до скла- ду протиопікових ліків, антисептична дія яких зумовлена наявністю двох антибактеріальних засобів: іонів аргентуму та сульфаніламідного препарату сульфадіазину [4 – 6, 81 – 85]. 4) Спирти Етиловий (11) та ізопропіловий (12) спирти (рис. 4) – загальнодоступні антисептики, при- датні для очищення, знежирення та оброблен- ня поверхонь дрібних предметів або невеликих ділянок шкіри [4 – 6, 25, 26, 91 – 95]. Оптимальна концентрація водних розчинів спиртів – 60 – 80 %. Представники цього класу сполук є хімічно інертними щодо металічних поверхонь. Часто їх використовують у сумішах з іншими біоцидами (хлоргексидином, четвер- тинними амонійними солями тощо). У подібних розчинах складові компоненти виявляють ади- тивну чи синергічну дію. За оброблення відкритих 9 CAS 7761-88-8 6 CAS 5175-83-7 7 CAS 7722-64-7 NaO O CO2Na O BrBr Hg(OH) CAS 129-16-8 8 N N H2N S N O O 10 CAS 22199-08-2 Ag KMnO4 AgNO3 Br Br Br O Bi 3 Рисунок 3. Структурні формули ДЗ і АЗ з класу солей важких металів та металів змінної валентності в найвищому ступені окиснення ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 24 Журнал органічної та фармацевтичної хімії 2021, 19 (4) поверхонь спирти швидко випаровуються, що обмежує знезаражувальний ефект. Спирти мають швидкий бактерицидний та мікобактерицидний вплив (для 70 % етанолу достатньо експозиції ≤ 30 с). Майже не вплива- ють на бактеріальні спори, але загальмовують їхній розвиток [3]. Результативність спиртів про- ти грибів та вірусів (навіть за експозиції > 2 хв) є мінливою або слабкою [4, 91]. Для повноти антисептичної дії час контакту спирту з оброб- люваною поверхнею повинен становити ≥ 5 хв. Механізм біоцидної дії спиртів зводиться до утворення міжмолекулярних водневих зв’язків з молекулами білків, що призводить до денату- рації останніх. Спирти також розчиняють ліпід- ну поверхню клітинних мембран, стінок та ві- русних оболонок, що викликає лізис клітин [4 – 6]. З огляду на високу дієву концентрацію роз- чинів спиртів оброблення спиртовмісними дез- інфектантами постає дорожчим, ніж реагента- ми інших хімічних класів. Тому зазвичай спир- тами обробляють шкіру рук медперсоналу та невеликі малодоступні ділянки обладнання та інших поверхонь. 2,4-Дихлорбензиловий спирт (13) (рис. 4) ін- коли додають як бактерицидний засіб до зубних паст та пастилок для лікування фарингіту [96]. 5) Фенол та його похідні Феноли мають антибактеріальні, мікобак- терицидні і фунгіцидні властивості [97 – 100]. Вони більш ефективні проти грампозитивних, ніж проти грамнегативних бактерій, і слабко діють на спори та віруси [4 – 6]. Феноли утворюють внутрішньомолекуляр- ні водневі зв’язки [101] з аміно- і карбоніль- ними групами білків [4 – 6]. Із цим порушують- ся власні внутрішньомолекулярні водневі зв’яз- ки білка, які утримують третинну і четвертин- ну структури, і відбувається незворотна дена- турація білків бактеріальних клітин та капсид- ної оболонки вірусів, збільшується проникність клітинних мембран, інактивуються ферменти, руйнується або дефункціоналізується генетич- ний матеріал. Феноловий коефіцієнт (ФК) – один із най- поширених критеріїв оцінювання активності антисептиків (ФК – співвідношення концентра- цій фенолу та випробовуваного антисептика, за яких речовини виявляють однаковий проти- мікробний ефект). Проникність фенолів через клітинні стін- ки бактерій може бути підвищена додаванням до складу дезінфекційних сумішей трилону Б або інших хелатувальних агентів. Типові кон- центрації дезінфікувальних розчинів фенолів становлять 0,1 – 3 %. Феноли в низьких кон- центраціях (10–4 %) проявляють бактеріостатич- ну активність [4, 6]. Феноли зазвичай мають характерний запах, за яким їх можна легко відрізнити від інших реагентів й оцінити їхню приблизну концентра- цію в повітрі. Феноли стійкі в лужному середо- вищі, тому в комерційних сумішах їх часто поєд- нують з мийними засобами. Одноатомні феноли є протоплазматичною отрутою для теплокровних, яка вражає цент- ральну нервову систему. Вони також подраз- нюють очі та шкіру [4 – 6]. Тому феноли непри- датні для оброблення шкіри та слизових по- верхонь людини і тварин. Зазвичай більшість похідних фенолів, що їх нині застосовують як ДЗ/АЗ, у навколишньо- му середовищі швидко розкладаються (біоде- градують) до простих безпечних сполук. Проте використання хлоровмісних фенолів обмеже- но саме через проблеми токсичності деграда- ційних продуктів. Дезінфікувальні засоби на основі фенолів вважають ефективнішими, ніж суміші на осно- ві четвертинних амонійних солей (ЧАС, QAC) [4 – 6]. Гексахлорофен (14) (рис. 5) раніше широ- ко застосовували як антибактеріальний засіб, зокрема додавали в косметичні засоби, мило та зубну пасту [3 – 6]. Придатний для боротьби з золотистим стафілококом, стійким до мети- циліну [102]. Оскільки сполука токсична для центральної нервової системи, 1972 року FDA заборонило виробництво продуктів, що міс- тять > 1 % гексахлорофену [4, 5]. Крезоли 15 – 17 – гомологи фенолу, потужні дезінфектанти, антисептики та консерванти 11 CAS 64-17-5 12 CAS 67-63-0 OHMe Me OH Me CAS 1777-82-8 13 OH Cl Cl Рисунок 4. Структурні формули ДЗ і АЗ з класу спиртів ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 25 Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4) широкого спектра дії. Характеризуються над- звичайно різким довготривалим неприємним запахом. У ХХ ст. в багатьох країнах викорис- товували суміш їх орто-, мета- і пара-ізомерів, зокрема у вигляді мильних розчинів (лізоли А та Б), для дезінфекції приміщень, одягу, пред- метів умебльовання та побуту, у ветеринарії [4, 5]. Нині, з огляду на високу токсичність для теплокровних, цю суміш заборонено. Парабени (естери бензойної кислоти) (18) використовують як консерванти в лікарських препаратах, пластмасах, розчинах ПАР [103]. Резорцин (19) – АЗ, активний фармацевтич- ний інгредієнт ліків проти шкіряних захворю- вань [104, 105]. Сполука виявляє дещо слаб- шу активність, ніж фенол, проте має меншу токсичність. Саліцилову кислоту (20) використовують як антимікробний засіб у промисловості та як кон- сервант косметичних засобів [103, 106]. До се- редини XX ст. саліцилова кислота була одним із найуживаніших харчових консервантів, проте зараз її застосування не дозволено через ток- сичність і побічні дії. Крім того, у процесі тер- мічного обробляння продуктів, які містять са- ліцилову кислоту як консервант, легко пере- бігає її декарбоксилювання з утворенням ток- сичного фенолу. Ще одним неприємним аспек- том є зміна кольору таких продуктів за їх кон- такту з металевими поверхнями [103]. Тимол (21) – антисептичний засіб і консер- вант загального призначення [4 – 6, 107 – 111]. Застосовують його, зокрема, у зубних пастах. Триклозан (22) – антибактеріальний і проти- грибковий засіб; проявляє протимікробну ак- тивність проти грампозитивних бактерій та дріжджів [46]. Додають його до зубної пасти, мила, пластмас, антисептичних та мийних за- собів [4 – 6, 112 – 117]. Недоліки: повільна біо- деградація та накопичення в навколишньому середовищі. Використання мила з триклозаном (0,3 %) у побутових умовах не засвідчило помітної анти- бактеріальної дії [112]. До того ж триклозан сут- тєво знижує рівень тестостерону, руйнує ендо- кринну систему та зменшує ефективність анти- біотиків [113, 114]. Тому 2016 року FDA забо- ронило використання речовини у споживчих 14 CAS 70-30-4 15 CAS 95-48-7 CAS 108-39-4 16 OH Me OH Me OHMe 17 CAS 106-44-5 19 CAS 108-46-3 CAS 69-72-7 20 21 CAS 89-83-8 HO OH OH CO2H OHMe Me Me 22 CAS 3380-34-5 Cl OH O Cl Cl 23 CAS 108-95-2 CAS 88-04-0 24 OH HO Cl Me Me 18 Alk = Me CAS 99-76-3 Alk = CAS 120-47-8Et HO Cl OH Cl Cl Cl Cl OH Cl O OAlk Рисунок 5. Структурні формули ДЗ і АЗ з класу фенолів ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 26 Журнал органічної та фармацевтичної хімії 2021, 19 (4) товарах [115]. Проте триклозан залишається дозволеним антибактеріальним засобом для використання у лікарнях та інших медичних закладах. Фенол (23) мав широке застосування як дез- інфектант і антисептик в першій половині ХХ ст. Донині його використовують у сумішах для стерилізації та дезінфекції [4 – 6, 118, 119]. Недо- ліки: токсичний і швидко всмоктується через шкіру. Хлороксиленол (24) використовують як бакте- рицидний і фунгістатичний засіб (концентра- ція 0,5 – 4 %) в лікарнях та домашніх господар- ствах для дезінфекції і санітарії [4 – 6, 120]. Він також часто входить до складу антибакте- ріального мила, побутових антисептиків, кре- мів і мазей. 6) Четвертинні амонієві солі (ЧАС, QAC) ЧАС проявляють бактеріостатичну, фунгіс- татичну, туберкулостатичну, споростатичну та альгістатичну дію за концентрацій ≤ 500 мкг мл–1 [4 – 6, 95, 119, 121 – 127]. Особливо чутливі до ЧАС грампозитивні бактерії (за концентра- цій ≤ 10 мкг мл–1). Розчини ЧАС ефективні проти оболонкових вірусів (зокрема ВІЛ та гепатиту В) та зазвичай не активні щодо мікобактерій та без- оболонкових вірусів. Віруліцидна дія ЧАС по- мірна і суттєво слабша, ніж у діоксиду хлору [4]. ЧАС є поверхнево-активними речовинами, механізм їхньої антимікробної дії полягає в змі- ні проникності ліпідно-білкових мембран мікро- організмів. Завдяки мийним властивостям ЧАС миття, очищення та дезінфекція за їх застосування об’єднуються в один процес. Тому ці речовини часто використовують у складі дезінфікуваль- них розчинів для знезаражування предметів догляду за хворими, сантехнічного та медич- ного обладнання, лікарняних і побутових при- міщень. Додавання ЧАС до полімерних ком- позицій зменшує мікробне забруднення їх по- верхонь [20]. Перевагами ЧАС є відсутність кольору, за- паху й корозійного впливу на метали, стабіль- ність щодо органічних речовин у широкому інтервалі температур, відсутність алергічної дії за контакту зі шкірою, висока активність щодо пліснявих грибів і помірна токсичність. Недоліками є слабка дія щодо грамнегативних бактерій, втрата антисептичного ефекту в при- сутності аніонних ПАР, плівкоутворення на твердих поверхнях. Зазначають також, що ЧАС є стійкими та небезпечними (токсичними) за- бруднювачами навколишнього середовища [128]. Бензалконій хлорид (БАХ) (25) (рис. 6) – анти- септичний засіб. Типові концентрації, рецеп- тури, механізм дії, ефективні концентрації та штами чутливих мікроорганізмів, респіраторну та системну токсичність наведено в огляді [129], монографіях [4 – 6] і статтях [95, 130 – 132]. Бензетоній хлорид (26) – антисептик, який додають до косметичних засобів, мила, рідини для полоскання рота, антибактеріальних воло- гих серветок. Використовують речовину в хар- човій промисловості як дезінфекційний засіб для оброблення твердих поверхонь [4 – 6]. Цетилпіридиній хлорид (27) – антисептик, ефективний проти бактерій та грибів. Вико- ристовують у розчинах та спреях для лікуван- ня запальних захворювань ротової порожни- ни й горла. Входить до складу зубних паст та сиропів від кашлю [4 – 6, 133 – 139]. Проявляє 25 CAS 8001-54-5 26 CAS 121-54-0 CAS 123-03-5 27 N Me Me CnH2n+1 n = 8, 10, 12, 14, 16, 18 Me Me Me Me Ph N Me Me O O Me N Me N Me Me CAS 57-09-0 28 Br Cl Cl Cl Me 7 Me 7 Рис. 6. Структурні формули ДЗ і АЗ з класу четвертинних амонієвих солей ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 27 Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4) активність у лікуванні хронічних ран [140], діє- вий проти вірусів грипу (вірогідно, порушує ці- лісність вірусної оболонки та її морфологію) [141]. Цетилтриметиламоній бромід (28) – анти- септик, дієвий проти бактерій та грибів [4 – 6, 142 – 144]. 7) Суміші/комбінації ДЗ/АС АЗ належать до лікарських засобів, тому їхній склад зазвичай визначено відповідною нормативною документацією, а простір для ство- рення і застосування сумішей/комбінацій АЗ вельми обмежений. До ДЗ існує низка вимог (ефективність, спектр і стабільність дії, зручність застосування, ціна, швидкість розпаду в навколишньому середо- вищі, відсутність агресивності щодо оброблю- ваних поверхонь). На жаль, досі не створено ідеальний/універсальний ДЗ, який мав би ши- рокий спектр антимікробної, протиспорової та віруліцидної активності, низьку токсичність для теплокровних, високу стабільність за збе- рігання, помірну ціну, індиферентність щодо металів і високу екологічну безпеку. Одним із прийнятних шляхів підвищення ефективності ДЗ є саме комбінаційний. Тому го- тові форми ДЗ часто містять комбінацію (суміш) хімічних реагентів, що надає змогу поліпшити певні властивості розчинів без погіршення ін- ших характеристик. ДЗ для комбінованих роз- чинів треба підбирати таким чином, щоб вони не реагували між собою. Склад змішаних ДЗ може бути підібраний для оптимальної проти- дії утворенню біоплівок або ж для знищення резистентних мікроорганізмів. Точний склад готових дезінфекційних сумі- шей зазвичай є комерційною таємницею. Деякі оптимальні рецептури наведено в роботах [4 – 6, 80, 119, 145, 146]. Зокрема часто застосовують такі суміші: ПАР і похідні бігуанідину; ЧАС і похідні фенолів; ПАР і альдегіди; ЧАС і пер- оксид водню тощо. Неналежне використання ДЗ/АЗ у побуті Додавання антибактеріальних речовин до складу побутових продуктів, як правило, є не- доречним і підвищує ризик розвитку резис- тентності бактерій [147, 148]. Безконтрольне використання антибактеріальних засобів сти- мулює виживання стійких до них бактерій (які до того ж можуть бути перехресно стійки- ми до антибіотиків). Тож FDA для пересічних споживачів схвалило використання мила без будь-яких антибактеріальних добавок [149]. ■ Висновки В огляді узагальнено та систематизовано сучасну літературну інформацію щодо анти- септичних і дезінфекційних засобів (АЗ і ДЗ). Проведено класифікацію АЗ і ДЗ за хімічною структурою, наведено основні властивості, на- прями їх застосування і механізми дії, переваги й недоліки. Розглянуто сучасні тенденції у ство- ренні та використанні АЗ і ДЗ, зокрема ство- рення комбінацій (сумішей АЗ/ДЗ). Вочевидь, для правильного, науково обґрунтованого під- бору ДЗ та АЗ необхідно враховувати конкрет- ні завдання і умови їх використання, а саме: спектр активності, стабільність за використання та зберігання, токсичність і заходи екологічної безпеки, а також економічну складову. Варто зауважити, що на ринку за останні 10 років не з’явилось ніяких нових широковжи- ваних індивідуальних ДЗ і АЗ. У боротьбі проти нових вірусів (наприклад, COVID-19) застосо- вують давно відомі промислові ДЗ або їх суміші (у яких позитивні властивості синергічно чи адитивно збільшуються, негативні – зменшу- ються). Очевидно, використання відомих ДЗ/АЗ загалом відповідає визначеним завданням. Створення нових індивідуальних АЗ/ДЗ з ши- роким спектром і новими механізмами дії є склад- ною проблемою, розв’язання якої потребує знач- них зусиль і ресурсів. Це повинні бути хіміч- ні реагенти з високою селективністю (а отже, з невеликою реакційною здатністю), які діють на ферментні системи різних класів дрібних організмів (вірусів, мікроорганізмів, спор, пріонів). Тому на цьому етапі розвитку наукових до- сліджень у цій галузі перспективними є сумі- ші (комбінації) ДЗ, які дозволяють на основі доступних реагентів розширити спектр анти- мікробної, протиспорової та віруліцидної дії, підібрати компоненти для знищення біоплівок та резистентних мікроорганізмів, поліпшити стабільність і подовжити термін зберігання, зменшити токсичність для теплокровних та екологічний вплив. ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 28 Журнал органічної та фармацевтичної хімії 2021, 19 (4) ■ References 1. Britsun, V. M.; Simurova, N. V.; Popova, I. V.; Simurov, O. V. Modern chemical desinfectants and antiseptics. Part I. Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (3), 3 – 14. https://doi.org/10.24959/ophcj.21.231997. 2. Harris D. C. Quantative Chemical Analysis, 7th ed.; W. H. Freeman and Company: New York, 2007. 3. Russell, A. D. Mechanisms of antimicrobial action of antiseptics and disinfectants: an increasingly important area of investigation. J. Antimicrob. Chemother. 2002, 49 (4), 597 – 599. https://doi.org/10.1093/jac/49.4.597. 4. McDonnell, G. E. Antisepsis, Disinfection, and Sterilization: Types, Action and Resistance, 2nd Ed.; ASM press: Washington, 2017. 5. Desinfection, Sterilization, Preservation, 5th ed.; Block, S. S., Ed; Lippincott Williams & Wilkins: Philadelphia, 2001. 6. McDonnell, G.; Russell, A. D. Antiseptics and Disinfectants: Activity, Action, and Resistance. Clinical Microbiology Reviews 1999, 12 (1), 147 – 180. https://doi.org/10.1128/CMR.12.1.147. 7. Jiang, Y.; Goodwill, J. E.; Tobiason, J. E.; Reckhow, D. A. Comparison of ferrate and ozone pre-oxidation on disinfection byproduct forma- tion from chlorination and chloramination. Water Res. 2019, 156, 110 – 124. https://doi.org/10.1016/j.watres.2019.02.051. 8. Jamil, A.; Farooq, S.; Hashmi, I. Ozone Disinfection Efficiency for Indicator Microorganisms at Different pH Values and Temperatures. Ozone: Science & Engineering 2017, 39 (6), 407 – 416. https://doi.org/10.1080/01919512.2017.1322489. 9. Megahed, A.; Aldridge, B.; Lowe, J. The microbial killing capacity of aqueous and gaseous ozone on different surfaces contaminated with dairy cattle manure. PLOS ONE 2018, 13 (5), e0196555. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0196555. 10. Lazarova, V.; Liechti, P.-A.; Savoye, P.; Hausler, R. Ozone disinfection: main parameters for process design in wastewater treatment and reuse. Journal of Water Reuse and Desalination 2013, 3 (4), 337 – 345. https://doi.org/10.2166/wrd.2013.007. 11. Junior, J. G. de B.; Faroni, L. R. D’A.; Cecon, P. R.; Benevenuto, W. C. A. do N.; Júnior, A. A. B.; Heleno, F. F. Efficacy of ozone in the micro- biological disinfection of maize grains. Braz. J. Food Technol. 2018, 21, e2017022. https://doi.org/10.1590/1981-6723.02217. 12. Horvath, M.; Bilitzky, L.; Huttner, J. Ozone; Topics in inorganic and general chemistry, monograph 20; Elsevier: New York, 1985. 13. Jing, J. L.; Thong, P. Y.; Bose R. C.; McCarthy, J. R. Hand Sanitizers: A Review on Formulation Aspects, Adverse Effects, and Regulations. Int. J. Environ. Res. Public Health 2020, 17 (9), 3326. https://doi.org/10.3390/ijerph17093326. 14. Rutala, W. A.; Weber, D. J. Disinfectants used for environmental disinfection and new room decontamination technology. American Journal of Infection Control 2013, 41 (5), S36 – S41. https://doi.org/10.1016/j.ajic.2012.11.006. 15. Pawar, A.; Garg, S.; Mehta, S.; Dang, R., Breaking the Chain of Infection: Dental Unit Water Quality Control. Journal of Clinical and Diagnostic Research 2016 10 (7), ZC80 – ZC84. https://doi.org/10.7860/JCDR/2016/19070.8196. 16. Slaviero, L.; Avruscio, G.; Vindigni, V.; Tocco-Tussardi, I. Antiseptics for burns: a review of the evidence. Ann Burns Fire Disasters 2018, 31 (3), 198 – 203. 17. Lineback, C. B.; Nkemngong, C. A.; Wu, S. T.; Li, X.; Teska, P. J.; Oliver, H. F. Hydrogen peroxide and sodium hypochlorite disinfectants are more effective against Staphylococcus aureus and Pseudomonas aeruginosa biofilms than quaternary ammonium compounds. Antimicrobial Resistance & Infection Control 2018, 7 (1), 154. https://doi.org/10.1186/s13756-018-0447-5. 18. Soto, A. F.; Mendes, E. M.; Arthur, R. A.; Negrini, T. d. C.; Lamers, M. L.; Mengatto, C. M. Antimicrobial effect and cytotoxic activity of vinegar-hydrogen peroxide mixture: A possible alternative for denture disinfection. Journal of Prosthetic Dentistry 2019, 121 (6), 966.e1 – 966.e6. https://doi.org/10.1016/j.prosdent.2019.02.019. 19. Schumb, W. C.; Satterfield, C. N.; Wentworth, R. L. Hydrogen Peroxide; American Chemical Society Monograph Series. no. 128; Rein- hold publishing corporation: New-York, 1955. 20. Song, X.; Vossebein, L.; Zille, A. Efficacy of disinfectant-impregnated wipes used for surface disinfection in hospitals: a review. Antimicro- bial Resistance & Infection Control 2019, 8 (1), 139. https://doi.org/10.1186/s13756-019-0595-2. 21. Boyce, J. M. Modern technologies for improving cleaning and disinfection of environmental surfaces in hospitals. Antimicrobial Resistance & Infection Control 2016, 5 (1), 10. https://doi.org/10.1186/s13756-016-0111-x. 22. Falagas, M. E.; Thomaidis, P. C.; Kotsantis, I. K.; Sgouros, K.; Samonis, G.; Karageorgopoulos, D. E. Airborne hydrogen peroxide for dis- infection of the hospital environment and infection control: a systematic review. Journal of Hospital Infection 2011, 78 (3), 171 – 177. https://doi.org/10.1016/j.jhin.2010.12.006. 23. Piskin, N.; Celebi, G.; Kulah, C.; Mengeloglu, Z.; Yumusak, M. Activity of a dry mist-generated hydrogen peroxide disinfection system against methicillin-resistant Staphylococcus aureus and Acinetobacter baumannii. Am J Infect Control 2011, 39 (9), 757 – 762. https:// doi.org/10.1016/j.ajic.2010.12.003. 24. Totaro, M.; Casini, B.; Profeti, S.; Tuvo, B.; Privitera, G.; Baggiani, A. Role of Hydrogen Peroxide Vapor (HPV) for the Disinfection of Hos- pital Surfaces Contaminated by Multiresistant Bacteria. Pathogens 2020, 9 (5), 408. 25. World Health Organization. https://www.who.int/publications/i/item/cleaning-and-disinfection-of-environmental-surfaces-inthe-con- text-of-covid-19 (accessed Sep 14, 2021), WHO reference number – WHO/2019-nCoV/Disinfection/2020.1. 26. Souza, V. G. C.; Lopes, D. F.; Machado, F. C.; Fabri, R. L.; Apolônio, A. C. M. The Novel Coronavirus: An Alert for Pacifiers’ Disinfection. Pesquisa Brasileira em Odontopediatria e Clínica Integrada 2020, 20, e0071. https://doi.org/10.1590/pboci.2020.070. 27. Doll, M.; Morgan, D. J.; Anderson, D.; Bearman, G. Touchless Technologies for Decontamination in the Hospital: a Review of Hydrogen Peroxide and UV Devices. Current Infectious Disease Reports 2015, 17 (9), 44. https://doi.org/10.1007/s11908-015-0498-1. 28. Weber, D. J.; Rutala, W. A.; Anderson, D. J.; Chen, L. F.; Sickbert-Bennett, E. E.; Boyce, J. M. Effectiveness of ultraviolet devices and hydrogen peroxide systems for terminal room decontamination: Focus on clinical trials. Am J Infect Control 2016, 44 (5 Suppl), e77 – 84. https:// doi.org/10.1016/j.ajic.2015.11.015. 29. Møretrø, T.; Fanebust, H.; Fagerlund, A.; Langsrud, S. Whole room disinfection with hydrogen peroxide mist to control Listeria monocyto- genes in food industry related environments. International Journal of Food Microbiology 2019, 292, 118 – 125. https://doi.org/ 10.1016/j.ijfoodmicro.2018.12.015. 30. Casu, C. Spray of hydrogen peroxide for infection prevention and control of SARS COV 2 infection: could this be possible? Pan African Medical Journal 2020, 35 (2), 72 – 73. https://doi.org/10.11604/pamj.supp.2020.35.2.23284. 31. Hathaway, H. J.; Patenall, B. L.; Thet, N. T.; Sedgwick, A. C.; Williams, G. T.; Jenkins, A. T. A.; Allinson, S. L.; Short, R. D. Delivery and quantification of hydrogen peroxide generated via cold atmospheric pressure plasma through biological material. J. Phys. D: Appl. Phys. 2019, 52 (50), 505203. https://doi.org/10.1088/1361-6463/ab4539. 32. Cai, C.; Floyd, E. L. Effects of Sterilization with Hydrogen Peroxide and Chlorine Dioxide Solution on the Filtration Efficiency of N95, KN95, and Surgical Face Masks. JAMA Network Open 2020, 3 (6), e2012099. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2020.12099. 33. Al-Sayah, M. H. Chemical disinfectants of COVID-19: an overview. Journal of Water and Health 2020, 18 (5), 843 – 848. https://doi. org/10.2166/wh.2020.108. ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 29 Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4) 34. Mathew, E. N.; Muyyarikkandy, M. S.; Bedell, C.; Amalaradjou, M. A. Efficacy of Chlorine, Chlorine Dioxide, and Peroxyacetic Acid in Reducing Salmonella Contamination in Wash Water and on Mangoes Under Simulated Mango Packinghouse Washing Operations. Frontiers in Sustainable Food Systems 2018, 2 (18). https://doi.org/10.3389/fsufs.2018.00018. 35. Becker, B.; Brill, F. H. H.; Todt, D.; Steinmann, E.; Lenz, J.; Paulmann, D.; Bischoff, B.; Steinmann, J. Virucidal efficacy of peracetic acid for instrument disinfection. Antimicrobial Resistance & Infection Control 2017, 6 (1), 114. https://doi.org/10.1186/s13756-017-0271-3. 36. Zoellner, C.; Aguayo-Acosta, A.; Siddiqui, M. W.; Dávila-Aviña, J. E., Chapter 2 – Peracetic Acid in Disinfection of Fruits and Vegetables. In Postharvest Disinfection of Fruits and Vegetables, Siddiqui, M. W., Ed. Academic Press: 2018; pp 53 – 66. https://doi.org/10.1016/ B978-0-12-812698-1.00002-9. 37. Banach, J. L.; van Bokhorst-van de Veen, H.; van Overbeek, L. S.; van der Zouwen, P. S.; Zwietering, M. H.; van der Fels-Klerx, H. J. Effective- ness of a peracetic acid solution on Escherichia coli reduction during fresh-cut lettuce processing at the laboratory and industrial scales. International Journal of Food Microbiology 2020, 321, 108537. https://doi.org/10.1016/j.ijfoodmicro.2020.108537. 38. Shen, X.; Sheng, L.; Gao, H.; Hanrahan, I.; Suslow, Trevor V.; Zhu, M.-J. Enhanced Efficacy of Peroxyacetic Acid Against Listeria monocyto- genes on Fresh Apples at Elevated Temperature. Frontiers in Microbiology 2019, 10 (1196). https://doi.org/10.3389/fmicb.2019.01196. 39. Kitis, M. Disinfection of wastewater with peracetic acid: a review. Environment International 2004, 30 (1), 47 – 55. https://doi.org/ 10.1016/S0160-4120(03)00147-8. 40. Beber de Souza, J.; Queiroz Valdez, F.; Jeranoski, R. F.; Vidal, C. M. d. S.; Cavallini, G. S. Water and Wastewater Disinfection with Peracetic Acid and UV Radiation and Using Advanced Oxidative Process PAA/UV. International Journal of Photoenergy 2015, 2015, 860845. https://doi.org/10.1155/2015/860845. 41. Maehara, Y.; Miyoshi, S.-I. Antibacterial Activities of Surfactants in the Laundry Detergents and Isolation of the Surfactant Resistant Aquatic Bacteria. Biocontrol Science 2017, 22 (4), 229 – 232. https://doi.org/10.4265/bio.22.229. 42. Falk, N. A. Surfactants as Antimicrobials: A Brief Overview of Microbial Interfacial Chemistry and Surfactant Antimicrobial Activity. Journal of Surfactants and Detergents 2019, 22 (5), 1119 – 1127. https://doi.org/10.1002/jsde.12293. 43. Aoun, G.; Saadeh, M.; Berberi, A. Effectiveness of Hexetidine 0.1 % Compared to Chlorhexidine Digluconate 0.12 % in Eliminating Can- dida Albicans Colonizing Dentures: A Randomized Clinical In Vivo Study. J Int Oral Health 2015, 7 (8), 5 – 8. 44. Afennich, F.; Slot, D. E.; Hossainian, N.; Van der Weijden, G. A. The effect of hexetidine mouthwash on the prevention of plaque and gingival inflammation: a systematic review. International journal of dental hygiene 2011, 9 (3), 182 – 90. https://doi.org/10.1111/ j.1601-5037.2010.00478.x. 45. Coaguila-Llerena, H.; Rodrigues, E. M.; Tanomaru-Filho, M.; Guerreiro-Tanomaru, J. M.; Faria, G. Effects of Calcium Hypochlorite and Octenidine Hydrochloride on L929 And Human Periodontal Ligament Cells. Braz. Dent. J. 2019, 30 (3), 213 – 219. https://doi.org/ 10.1590/0103-6440201902280. 46. Koburger, T.; Hübner, N. O.; Braun, M.; Siebert, J.; Kramer, A. Standardized comparison of antiseptic efficacy of triclosan, PVP-iodine, octenidine dihydrochloride, polyhexanide and chlorhexidine digluconate. The Journal of antimicrobial chemotherapy 2010, 65 (8), 1712 – 1719. https://doi.org/10.1093/jac/dkq212. 47. Nikolić, N.; Kienzl, P.; Tajpara, P.; Vierhapper, M.; Matiasek, J.; Elbe-Bürger, A. The Antiseptic Octenidine Inhibits Langerhans Cell Activa- tion and Modulates Cytokine Expression upon Superficial Wounding with Tape Stripping. Journal of Immunology Research 2019, 2019, 5143635. https://doi.org/10.1155/2019/5143635. 48. Melhorn, S.; Staubach, P. Octenidindihydrochlorid. Der Hautarzt 2018, 69 (5), 427 – 429. https://doi.org/10.1007/s00105-018-4139-0. 49. Hübner, N. O.; Siebert, J.; Kramer, A. Octenidine Dihydrochloride, a Modern Antiseptic for Skin, Mucous Membranes and Wounds. Skin Pharmacology and Physiology 2010, 23 (5), 244 – 258. https://doi.org/10.1159/000314699. 50. Assadian, O. Octenidine dihydrochloride: chemical characteristics and antimicrobial properties. Journal of wound care 2016, 25 (3 Suppl), S3 – 6. https://doi.org/10.12968/jowc.2016.25.Sup3.S3. 51. Gastmeier, P.; Kämpf, K.-P.; Behnke, M.; Geffers, C.; Schwab, F. An observational study of the universal use of octenidine to decrease nosoco- mial bloodstream infections and MDR organisms. J. Antimicrob. Chemother. 2016, 71 (9), 2569 – 2576. https://doi.org/10.1093/jac/dkw170. 52. Kethireddy, A.; Nirmala S. Octenidine dihydrochloride (oct): applications in dentistry. International Journal of Pharma and Bio Sciences 2018, 9 (4), 178 – 196. http://dx.doi.org/10.22376/ijpbs.2018.9.4.b178-196. 53. Cherian, B.; Gehlot, P. M.; Manjunath, M. K. Comparison of the Antimicrobial Efficacy of Octenidine Dihydrochloride and Chlorhexidine with and Without Passive Ultrasonic Irrigation – An in-vitro Study. Journal of clinical and diagnostic research 2016, 10 (6), Zc71 – 7. https://doi.org/10.7860/jcdr/2016/17911.8021. 54. Pavlík, V.; Sojka, M.; Mazúrová, M.; Velebný, V. Dual role of iodine, silver, chlorhexidine and octenidine as antimicrobial and antipro- tease agents. PLOS ONE 2019, 14 (1), e0211055. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0211055. 55. Hübner, N. O.; Siebert, J.; Kramer, A. Octenidine Dihydrochloride, a Modern Antiseptic for Skin, Mucous Membranes and Wounds. Skin Pharmacology and Physiology 2010, 23 (5), 244 – 258. https://doi.org/10.1159/000314699. 56. Nikolić, N.; Kienzl, P.; Tajpara, P.; Vierhapper, M.; Matiasek, J.; Elbe-Bürger, A. The Antiseptic Octenidine Inhibits Langerhans Cell Activa- tion and Modulates Cytokine Expression upon Superficial Wounding with Tape Stripping. Journal of Immunology Research 2019, 2019, 5143635. https://doi.org/10.1155/2019/5143635. 57. Meißner, A.; Hasenclever, D.; Brosteanu, O.; Chaberny, I. F. Effect of daily antiseptic body wash with octenidine on nosocomial pri- mary bacteraemia and nosocomial multidrug-resistant organisms in intensive care units: design of a multicentre, cluster-randomised, double-blind, cross-over study. BMJ Open 2017, 7 (11), e016251. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-016251. 58. Langner, I.; Kramer, A.; Matthes, R.; Rebert, F.; Kohler, C.; Koban, I.; Hübner, N.-O.; Kohlmann, T.; Patrzyk, M. Inhibition of microbial growth by cold atmospheric plasma compared with the antiseptics chlorhexidine digluconate, octenidine dihydrochloride, and polyhexa- nide. Plasma Processes and Polymers 2019, 16 (4), 1800162. https://doi.org/10.1002/ppap.201800162. 59. Stahl, J.; Braun, M.; Siebert, J.; Kietzmann, M. The percutaneous permeation of a combination of 0.1 % octenidine dihydrochloride and 2 % 2-phenoxyethanol (octenisept®) through skin of different species in vitro. BMC Veterinary Research 2011, 7 (1), 44. https://doi. org/10.1186/1746-6148-7-44. 60. Htun, H. L.; Hon, P. Y.; Holden, M. T. G.; Ang, B.; Chow, A. Chlorhexidine and octenidine use, carriage of qac genes, and reduced antisep- tic susceptibility in methicillin-resistant Staphylococcus aureus isolates from a healthcare network. Clinical Microbiology and Infection 2019, 25 (9), 1154.e1 – 1154.e7. https://doi.org/10.1016/j.cmi.2018.12.036. 61. Krishna, B. V. S.; Gibb, A. P. Use of octenidine dihydrochloride in meticillin-resistant Staphylococcus aureus decolonisation regimens: a literature review. Journal of Hospital Infection 2010, 74 (3), 199 – 203. https://doi.org/10.1016/j.jhin.2009.08.022. 62. Rodin, A. V. Selection of local antiseptic for treatment and prevention of wound infection. Ambulatory surgery 2019, 3 – 4, 47 – 57 (in Russian). https://doi.org/10.21518/1995-1477-2019-3-4-47-56. ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 30 Журнал органічної та фармацевтичної хімії 2021, 19 (4) 63. Harke, H. P., Disinfectants. Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry; Wiley-VCH: Weinheim, 2007. https://doi.org/10.1002/14356007. a08_551. 64. Barillo, D. J.; Barillo, A. R.; Korn, S.; Lam, K.; Attar, P. S. The antimicrobial spectrum of Xeroform®. Burns 2017, 43 (6), 1189 – 1194. https://doi.org/10.1016/j.burns.2016.10.023. 65. Chattopadhyay, A.; Chang, K.; Nguyen, K.; Galvez, M. G.; Legrand, A.; Davis, C.; McGoldrick, R.; Long, C.; Pham, H.; Chang, J. An Inexpen- sive Bismuth-Petrolatum Dressing for Treatment of Burns. Plastic and reconstructive surgery. Global open 2016, 4 (6), e737. https:// doi.org/10.1097/gox.0000000000000741. 66. Vitale, L. C.; Livingston, J.; Curtis, E.; Oag, K.; Shanti, C. M.; Klein, J. D. 726 The Use of Xeroform Dressings for Partial Thickness Scald Burn Injuries in a Verified Pediatric Burn Center. Journal of Burn Care & Research 2020, 41 (Supplement_1), S194 – S195. https://doi. org/10.1093/jbcr/iraa024.310. 67. Iliescu Nelea, M.; Paek, L.; Dao, L.; Rouchet, N.; Efanov, J. I.; Édouard, C.; Danino, M. A. In-situ characterization of the bacterial biofilm associated with Xeroform™ and Kaltostat™ dressings and evaluation of their effectiveness on thin skin engraftment donor sites in burn patients. Burns 2019, 45 (5), 1122 – 1130. https://doi.org/10.1016/j.burns.2019.02.024. 68. Benhalima, L.; Amri, S.; Bensouilah, M.; Ouzrout, R.; Antibacterial effect of copper sulfate against multi-drug resistant nosocomial pathogens isolated from clinical samples. Pakistan Journal of Medical Sciences 2019, 35 (5), 1322 – 1328. https://doi.org/10.12669/ pjms.35.5.336. 69. Febre, N.; Silva, V.; Baez, A.; Palza, H.; Delgado, K.; Aburto, I.; Silva, V. Antibacterial activity of copper salts against microorganisms isolated from chronic infected wounds. Revista médica de Chile 2016, 144 (12), 1523 – 1530. https://doi.org/10.4067/S0034-98872016001200003. 70. Gritsch, L.; Lovell, C.; Goldmann, W. H.; Boccaccini, A. R. Fabrication and characterization of copper(II)-chitosan complexes as antibiotic- free antibacterial biomaterial. Carbohydr. Polym. 2018, 179, 370 – 378. https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2017.09.095. 71. Vincent, M.; Duval, R. E.; Hartemann, P.; Engels-Deutsch, M. Contact killing and antimicrobial properties of copper. Journal of Applied Microbiology 2018, 124 (5), 1032 – 1046. https://doi.org/10.1111/jam.13681. 72. Zakharova, O. V.; Godymchuk, A. Y.; Gusev, A. A.; Gulchenko, S. I.; Vasyukova, I. A.; Kuznetsov, D. V. Considerable Variation of Antibacte- rial Activity of Cu Nanoparticles Suspensions Depending on the Storage Time, Dispersive Medium, and Particle Sizes. BioMed Research International 2015, 2015, 412530. https://doi.org/10.1155/2015/412530. 73. Montero, D. A.; Arellano, C.; Pardo, M.; Vera, R.; Gálvez, R.; Cifuentes, M.; Berasain, M. A.; Gómez, M.; Ramírez, C.; Vidal, R. M. Antimicrobial properties of a novel copper-based composite coating with potential for use in healthcare facilities. Antimicrobial Resistance & Infec- tion Control 2019, 8 (1), 3. https://doi.org/10.1186/s13756-018-0456-4. 74. Shcherbakov, A. B.; Korchak, G. I.; Surmasheva, E. V.; Skorohod, I. M. Preparaty serebra: vchera, segodnya i zavtra [Silver preparations: yesterday, today and tomorrow]. Farmacevticheskij zhurnal 2006, 5, 45 – 57 (in Russian). 75. Politano, A.D.; Campbell, K.T.; Rosenberger, L.H.; Sawyer R.G. Use of Silver in the Prevention and Treatment of Infections: Silver Review. Surgical Infections 2013, 14 (1), 8 – 20. https://doi.org/10.1089/sur.2011.097. 76. Pandian, S. R. K.; Deepak, V.; Kalishwaralal, K.; Viswanathan, P.; Gurunathan, S. Mechanism of bactericidal activity of Silver Nitrate. Braz. J. Microbiol. 2010, 41 (3). https://doi.org/10.1590/S1517-83822010000300033. 77. Jung, W. K.; Koo, H. C.; Kim, K. W.; Shin, S.; Kim, S. H.; Park, Y. H. Antibacterial Activity and Mechanism of Action of the Silver Ion in Staphylococ- cus aureus and Escherichia coli. Applied and Environmental Microbiology 2008, 74 (7), 2171 – 2178. https://doi.org/10.1128/AEM.02001-07. 78. Li, R.; Chen, J.; Cesario, T. C.; Wang, X.; Yuan, J. S.; Rentzepis, P. M. Synergistic reaction of silver nitrate, silver nanoparticles, and methylene blue against bacteria. Proceedings of the National Academy of Sciences 2016, 113 (48), 13612 – 13617. https://doi.org/10.1073/ pnas.1611193113. 79. Wakshlak, R. B.-K.; Pedahzur, R.; Avnir, D. Antibacterial activity of silver-killed bacteria: the “zombies” effect. Scientific reports 2015, 5 (1), 9555. https://doi.org/10.1038/srep09555. 80. Culver, A.; Geiger, C.; Simon, D. Safer products and practices for disinfecting and sanitazing surfaces. https://sfenvironment.org/sites/ default/files/fliers/files/sfe_th_safer_products_and_practices_for_disinfecting.pdf (accessed Sep 17, 2021). 81. Adhya, A.; Bain, J.; Ray, O.; Hazra, A.; Adhikari, S.; Dutta, G.; Ray, S.; Majumdar, B. K. Healing of burn wounds by topical treatment: A randomized controlled comparison between silver sulfadiazine and nano-crystalline silver. Journal of basic and clinical pharmacy 2014, 6 (1), 29 – 34. https://doi.org/10.4103/0976-0105.145776. 82. Gupta, S.; Kumar, N.; Tiwari, V. Silver sulfadiazine versus sustained-release silver dressings in the treatment of burns: A surprising re- sult. Indian Journal of Burns 2017, 25 (1), 38 – 43. https://doi.org/10.4103/ijb.ijb_22_17. 83. Mehta, M. A.; Shah, S.; Ranjan, V.; Sarwade, P.; Philipose, A. Comparative study of silver-sulfadiazine-impregnated collagen dressing versus conventional burn dressings in second-degree burns. Journal of Family Medicine and Primary Care 2019, 8 (1), 215 – 219. https://doi. org/10.4103/jfmpc.jfmpc_291_18. 84. Mohseni, M.; Shamloo, A.; Aghababaei, Z.; Vossoughi, M.; Moravvej, H. Antimicrobial Wound Dressing Containing Silver Sulfadiazine with High Biocompatibility: In Vitro Study. Artificial Organs 2016, 40 (8), 765 – 773. https://doi.org/10.1111/aor.12682. 85. Darres, A.; Delaval, R.; Fournier, A.; Tournier, E. The Effectiveness of Topical Cerium Nitrate-Silver Sulfadiazine Application on Overall Outcome in Patients with Calciphylaxis. Dermatology 2019, 235 (2), 120 – 129. https://doi.org/10.1159/000493975. 86. WHO Model Formulary 2008; Stuart, M. C.; Kouimtzi, M.; Hill, S. R., Eds.; WHO Press: Geneva, 2008. 87. Dash, S.; Bhojani, J.; Sharma, S. A Rare Case of Anal and Perianal Chemical Burn in a Child due to Potassium Permanganate Crystals. Drug Safety – Case Reports 2018, 5 (1), 10. https://doi.org/10.1007/s40800-018-0072-5. 88. British National Formulary, 69th Ed.; Pharmaceutical Press: London, 2015. 89. Лєвін, М. Г.; Брицун, В. М.; Мелешко, Р. А.; Терещенко, О. М. Сучасні аспекти нормування і контроля профілю домішок в лікарських препаратах. Фармакологія та лікарська токсикологія 2018, 12 (4 – 5), 74 – 88. 90. ICH Guideline Q3D (R1) on elemental impurities. https://www.ema.europa.eu/en/documents/scientific-guideline/international-conference- harmonisation-technical-requirements-registration-pharmaceuticals-human-use_en-32.pdf (accessed Sep 10, 2021). 91. Boyce, J. M. Alcohols as Surface Disinfectants in Healthcare Settings. Infection Control & Hospital Epidemiology 2018, 39 (3), 323 – 328. https://doi.org/10.1017/ice.2017.301. 92. Graziano, M. U.; Graziano, K. U.; Pinto, F. M. G.; de Moraes Bruna, C. Q.; de Souza, R. Q.; Lascala, C. A. Effectiveness of disinfection with alcohol 70 % (w/v) of contaminated surfaces. Revista Latino-Americana de Enfermagem 2013, 21 (2). https://doi.org/10.1590/ S0104-11692013000200020. 93. Ribeiro, M. M.; Neumann, V. A.; Padoveze, M. C.; Graziano, K. U. Efficacy and effectiveness of alcohol in the disinfection of semi-critical materials: a systematic review. Revista Latino-Americana de Enfermagem 2015, 23 (4), 741 – 752. https://doi.org/10.1590/0104- 1169.0266.2611. ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 31 Journal of Organic and Pharmaceutical Chemistry 2021, 19 (4) 94. Hirose, R.; Nakaya, T.; Naito, Y.; Daidoji, T.; Watanabe, Y.; Yasuda, H.; Konishi, H.; Itoh, Y. Viscosity is an important factor of resistance to alcohol- based disinfectants by pathogens present in mucus. Scientific reports 2017, 7 (1), 13186. https://doi.org/10.1038/s41598-017-13732-2. 95. Bondurant, S.; McKinney, T.; Bondurant, L.; Fitzpatrick, L. Evaluation of a benzalkonium chloride hand sanitizer in reducing tran- sient Staphylococcus aureus bacterial skin contamination in health care workers. American Journal of Infection Control 2020, 48 (5), 522 – 526. https://doi.org/10.1016/j.ajic.2019.08.030. 96. Matthews, D.; Atkinson, R.; Shephard, A. Spectrum of bactericidal action of amylmetacresol/2,4-dichlorobenzyl alcohol lozenges against oropharyngeal organisms implicated in pharyngitis. International journal of general medicine 2018, 11, 451 – 456. https://doi. org/10.2147/ijgm.s184406. 97. Bouarab-Chibane, L.; Forquet, V.; Lantéri, P.; Clément, Y.; Léonard-Akkari, L.; Oulahal, N.; Degraeve, P.; Bordes, C. Antibacterial Proper- ties of Polyphenols: Characterization and QSAR (Quantitative Structure–Activity Relationship) Models. Frontiers in Microbiology 2019, 10 (829). https://doi.org/10.3389/fmicb.2019.00829. 98. Alves, M. J.; Ferreira, I. C.; Froufe, H. J.; Abreu, R. M.; Martins, A.; Pintado, M. Antimicrobial activity of phenolic compounds identified in wild mushrooms, SAR analysis and docking studies. J Appl Microbiol 2013, 115 (2), 346 – 57. https://doi.org/10.1111/jam.12196. 99. Macé, S.; Truelstrup Hansen, L.; Rupasinghe, H. P. V. Anti-Bacterial Activity of Phenolic Compounds against Streptococcus pyogenes. Medicines 2017, 4 (2), 25. https://doi.org/10.3390/medicines4020025. 100. Sabbineni, J. Phenol – An effective antibacterial Agent. Journal of Medicinal & Organic Chemistry 2016, 3 (2), 182 – 191. 101. Chemical bonds and bond energy; Sanderson, R. T., Ed.; Physical Chemistry, book series; Academic Press: New York, 1976; Vol. 21. 102. Miller, L. G.; Tan, J.; Eells, S. J.; Benitez, E.; Radner, A. B. Prospective Investigation of Nasal Mupirocin, Hexachlorophene Body Wash, and Systemic Antibiotics for Prevention of Recurrent Community-Associated Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus Infections. Antimicrob. Agents Chemother. 2012, 56 (2), 1084 – 1086. https://doi.org/10.1128/AAC.01608-10. 103. Luk, E.; Jager, M. Chemische Lebensmittelkonservierung [Russian translation]; GIORD: Saint Petersburg, 1998. 104. Hahn, S.; Kielhorn, J.; Koppenhofer, J.; Wibbertmann, A. Resorcinol. Concise International Chemical Assessment Document, 71; WHO Press: Geneva, 2006. 105. Ali, B.; ElMahdy, N.; Elfar, N. N. Microneedling (Dermapen) and Jessner’s solution peeling in treatment of atrophic acne scars: a comparative randomized clinical study. Journal of Cosmetic and Laser Therapy 2019, 21 (6), 357 – 363. https://doi.org/10.1080/14764172.2019.1661490. 106. Kantouch, A.; El-Sayed, A. A.; Salama, M.; El-Kheir, A. A.; Mowafi, S. Salicylic acid and some of its derivatives as antibacterial agents for viscose fabric. Int. J. Biol. Macromol. 2013, 62, 603 – 607. https://doi.org/10.1016/j.ijbiomac.2013.09.021. 107. Marchese, A.; Orhan, I. E.; Daglia, M.; Barbieri, R.; Di Lorenzo, A.; Nabavi, S. F.; Gortzi, O.; Izadi, M.; Nabavi, S. M. Antibacterial and antifungal activities of thymol: A brief review of the literature. Food Chem. 2016, 210, 402 – 414. https://doi.org/10.1016/j.food- chem.2016.04.111. 108. Kachur, K.; Suntres, Z. The antibacterial properties of phenolic isomers, carvacrol and thymol. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2020, 60 (18), 3042 – 3053. https://doi.org/10.1080/10408398.2019.1675585. 109. Kumari, S.; Kumaraswamy, R. V.; Choudhary, R. C.; Sharma, S. S.; Pal, A.; Raliya, R.; Biswas, P.; Saharan, V. Thymol nanoemulsion exhibits potential antibacterial activity against bacterial pustule disease and growth promotory effect on soybean. Scientific reports 2018, 8 (1), 6650. https://doi.org/10.1038/s41598-018-24871-5. 110. Khaldi, Z.; Ouk, T.-S.; Zerrouki, R. Synthesis and antibacterial properties of thymol and carvacrol grafted onto lignocellulosic kraft fibers. Journal of Bioactive and Compatible Polymers 2018, 33 (5), 558 – 570. https://doi.org/10.1177/0883911518783227. 111. Du, E.; Gan, L.; Li, Z.; Wang, W.; Liu, D.; Guo, Y. In vitro antibacterial activity of thymol and carvacrol and their effects on broiler chickens challenged with Clostridium perfringens. Journal of Animal Science and Biotechnology 2015, 6 (1), 58. https://doi.org/10.1186/ s40104-015-0055-7. 112. Kim, S. A.; Moon, H.; Lee, K.; Rhee, M. S. Bactericidal effects of triclosan in soap both in vitro and in vivo. J. Antimicrob. Chemother. 2015, 70 (12), 3345 – 3352. https://doi.org/10.1093/jac/dkv275. 113. Macri, D. Worldwide use of triclosan: Can dentistry do without this antimicrobial? Contemporary Clinical Dentistry 2017, 8 (1), 7 – 8. https://doi.org/10.4103/ccd.ccd_225_17. 114. Westfall, C.; Flores-Mireles, A. L.; Robinson, J. I.; Lynch, A. J. L.; Hultgren, S.; Henderson, J. P.; Levin, P. A. The Widely Used Antimicrobial Triclosan Induces High Levels of Antibiotic Tolerance In Vitro and Reduces Antibiotic Efficacy up to 100-Fold In Vivo. Antimicrob. Agents Chemother. 2019, 63 (5), e02312 – 18. https://doi.org/10.1128/AAC.02312-18. 115. Weatherly, L. M.; Gosse, J. A. Triclosan exposure, transformation, and human health effects. Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B 2017, 20 (8), 447 – 469. https://doi.org/10.1080/10937404.2017.1399306. 116. Alfhili, M. A.; Lee, M.-H. Triclosan: An Update on Biochemical and Molecular Mechanisms. Oxidative Medicine and Cellular Longevity 2019, 2019, 1607304. https://doi.org/10.1155/2019/1607304. 117. Yu, J. J.; Manus, M. B.; Mueller, O.; Windsor, S. C.; Horvath, J. E.; Nunn, C. L. Antibacterial soap use impacts skin microbial communities in rural Madagascar. PLOS ONE 2018, 13 (8), e0199899. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0199899. 118. Al-Dabbagh, S. Y. A.; Ali, H. H.; Khalil, I. I.; Hamad, M. A. A Study of some antibiotics, disinfectants and antiseptic efficacy against some species of pathogenic bacteria. Assiut Veterinary Medical Journal 2015, 61 (147), 210 – 217. https://doi.org/10.21608/avmj.2015.170256. 119. Rutala, W. A.; Weber, D. J. Disinfection and sterilization: An overview. American Journal of Infection Control 2013, 41 (5), S2 – S5. https://doi.org/10.1016/j.ajic.2012.11.005. 120. Riza, A.; Isnandar, I.; Syaflida, R.; Jasmine, J. Comparison of Chloroxylenol 4.8 % and Povidone Iodine 7.5 % on Total Bacteria Count Post WHO Routine Hand Washing on Clinical Students at the Department of Oral Surgery, Faculty of Dentistry, Universitas Sumatera Utara March-May 2018. Journal of Dentomaxillofacial Science 2019, 4 (3), 142 – 144. https://doi.org/10.15562/jdmfs.v0i0.796. 121. Sadakane, K.; Ichinose, T. Effect of the Hand Antiseptic Agents Benzalkonium Chloride, Povidone-Iodine, Ethanol, and Chlorhexidine Gluconate on Atopic Dermatitis in NC/Nga Mice. International Journal of Medical Sciences 2015, 12 (2), 116 – 125. https://doi.org/ 10.7150/ijms.10322. 122. Gerba, C. P.; Müller, V. Quaternary Ammonium Biocides: Efficacy in Application. Applied and Environmental Microbiology 2015, 81 (2), 464 – 469. https://doi.org/10.1128/AEM.02633-14. 123. Gadea, R.; Fernández Fuentes, M.; Pérez Pulido, R.; Gálvez, A.; Ortega, E. Effects of exposure to quaternary-ammonium-based biocides on antimicrobial susceptibility and tolerance to physical stresses in bacteria from organic foods. Food microbiology 2017, 63, 58 – 71. https://doi.org/10.1016/j.fm.2016.10.037. 124. Jiménez-Munguía, I.; Volynsky, P. E.; Batishchev, O. V.; Akimov, S. A.; Korshunova, G. A.; Smirnova, E. A.; Knorre, D. A.; Sokolov, S. S.; Severin, F. F. Effects of Sterols on the Interaction of SDS, Benzalkonium Chloride, and A Novel Compound, Kor105, with Membranes. Biomolecules 2019, 9 (10), 627. https://doi.org/10.3390/biom9100627. ISSN 2308-8303 (Print) / 2518-1548 (Online) 32 Журнал органічної та фармацевтичної хімії 2021, 19 (4) 125. Yegin, Y.; Oh, J. K.; Akbulut, M.; Taylor, T. Cetylpyridinium chloride produces increased zeta-potential on Salmonella Typhimurium cells, a mechanism of the pathogen’s inactivation. npj Science of Food 2019, 3 (1), 21. https://doi.org/10.1038/s41538-019-0052-x. 126. Jantafong, T.; Ruenphet, S.; Punyadarsaniya, D.; Takehara, K. The study of effect of didecyl dimethyl ammonium bromide on bacterial and viral decontamination. Veterinary World 2018, 11 (5), 706 – 711. https://doi.org/10.14202/vetworld.2018.706-711. 127. Chevalier, M.; Sakarovitch, C.; Precheur, I.; Lamure, J.; Pouyssegur-Rougier, V. Antiseptic mouthwashes could worsen xerostomia in pa- tients taking polypharmacy. Acta Odontologica Scandinavica 2015, 73 (4), 267 – 273. https://doi.org/10.3109/00016357.2014.923108. 128. Sreevidya, V. S.; Lenz, K. A.; Svoboda, K. R.; Ma, H. Benzalkonium chloride, benzethonium chloride, and chloroxylenol – Three replace- ment antimicrobials are more toxic than triclosan and triclocarban in two model organisms. Environ. Pollut. 2018, 235, 814 – 824. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2017.12.108. 129. Pereira, B. M. P.; Tagkopoulos, I.; Vieille, C. Benzalkonium Chlorides: Uses, Regulatory Status, and Microbial Resistance. Applied and Environmental Microbiology 2019, 85 (13), e00377 – 19. https://doi.org/10.1128/AEM.00377-19. 130. Choi, H.-Y.; Lee, Y.-H.; Lim, C.-H.; Kim, Y.-S.; Lee, I.-S.; Jo, J.-M.; Lee, H.-Y.; Cha, H.-G.; Woo, H. J.; Seo, D.-S. Assessment of respiratory and systemic toxicity of Benzalkonium chloride following a 14-day inhalation study in rats. Particle and Fibre Toxicology 2020, 17 (1), 5. https://doi.org/10.1186/s12989-020-0339-8. 131. Turetgen, I.; Vatansever, C. The Efficacy of Nano Silver Sulfadiazine and Nano Benzalkonium Chloride on Heterotrophic Biofilms. Micro- biology 2019, 88 (1), 94 – 99. https://doi.org/10.1134/S0026261719010089. 132. Romanowski, E. G.; Yates, K. A.; Shanks, R. M.; Kowalski, R. P. Benzalkonium Chloride Demonstrates Concentration-Dependent Anti- viral Activity Against Adenovirus In Vitro. Journal of Ocular Pharmacology and Therapeutics 2019, 35 (5), 311 – 314. https://doi.org/ 10.1089/jop.2018.0145. 133. Teng, F.; He, T.; Huang, S.; Bo, C.-P.; Li, Z.; Chang, J.-L.; Liu, J.-Q.; Charbonneau, D.; Xu, J.; Li, R.; Ling, J.-Q. Cetylpyridinium chloride mouth rinses alleviate experimental gingivitis by inhibiting dental plaque maturation. International Journal of Oral Science 2016, 8 (3), 182 – 190. https://doi.org/10.1038/ijos.2016.18. 134. de Miranda, S. L. F.; Damaceno, J. T.; Faveri, M.; Figueiredo, L. C.; Soares, G. M. S.; Feres, M.; Bueno-Silva, B. In Vitro Antimicrobial Effect of Cetylpyridinium Chloride on Complex Multispecies. Brazilian Dental Journal 2020, 31 (2). https://doi.org/10.1590/0103-6440202002630. 135. Rosing, C. K.; Cavagni, J.; Gaio, E. J.; Muniz, F. W. M. G.; Ranzan, N.; Oballe, H. J. R.; Friedrich, S. A.; Severo, R. M.; Stewart, B.; Zhang, Y. P. Efficacy of two mouthwashes with cetylpyridinium chloride: a controlled randomized clinical trial. Brazilian Oral Research 2017, 31, e47. https://doi.org/10.1590/1807-3107bor-2017.vol31.0047. 136. Fromm-Dornieden, C.; Rembe, J.-D.; Schäfer, N.; Böhm, J.; Stuermer, E. K. Cetylpyridinium chloride and miramistin as antiseptic sub- stances in chronic wound management – prospects and limitations. Journal of Medical Microbiology 2015, 64 (4), 407 – 414. https:// doi.org/10.1099/jmm.0.000034. 137. Shinu, P.; Singh, V. A.; Nair, A.; Venugopala, K. N.; Akrawi, S. H. Papain-cetylpyridinium chloride and pepsin-cetylpyridinium chloride; two novel, highly sensitive, concentration, digestion and decontamination techniques for culturing mycobacteria from clinically sus- pected pulmonary tuberculosis cases. PLOS ONE 2020, 15 (8), e0236700. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0236700. 138. Williams, M. D.; Falkinham, J. O. Effect of Cetylpyridinium Chloride (CPC) on Colony Formation of Common Nontuberculous Mycobac- teria. Pathogens 2018, 7 (4), 79. https://doi.org/10.3390/pathogens7040079. 139. Saucedo-Alderete, R. O.; Eifert, J. D.; Boyer, R. R.; Williams, R. C.; Welbaum, G. E. Cetylpyridinium chloride direct spray treatments reduce Salmonella on cantaloupe rough surfaces. Journal of Food Safety 2018, 38 (4), e12471. https://doi.org/10.1111/jfs.12471. 140. Verma, T.; Sharma, P.; Kumar, P.; Tyagi, K.; Bhatnagar, S.; Raza, M. Evaluation of antimicrobial property of modified acrylic resin–containing cetylpyridinium chloride. journal of orthodontic science 2020, 9 (1), 1. https://doi.org/10.4103/jos.JOS_6_19. 141. Popkin, D. L.; Zilka, S.; Dimaano, M.; Fujioka, H.; Rackley, C.; Salata, R.; Griffith, A.; Mukherjee, P. K.; Ghannoum, M. A.; Esper, F. Cetylpyridinium Chloride (CPC) Exhibits Potent, Rapid Activity Against Influenza Viruses. Pathogens and Immunity 2017, 2 (2), 253 – 269. https://doi.org/10.20411/pai.v2i2.200. 142. Jang, H.; Lim, S. H.; Choi, J. S.; Park, Y. Antibacterial properties of cetyltrimethylammonium bromide-stabilized green silver nano- particles against methicillin-resistant Staphylococcus aureus. Arch. Pharm. Res. 2015, 38 (10), 1906 – 1912. https://doi.org/10.1007/ s12272-015-0605-8. 143. Nik Malek, N. A. N.; Azalisa, W. N.; Yieh Lin, C. C. Antibacterial Activity of Cetyltrimethylammonium Bromide Modified Silver-Bentonite. MATEC Web of Conferences 2016, 60, 03005. https://doi.org/10.1051/matecconf/20166003005. 144. Mahmoud, N. N.; Alkilany, A. M.; Khalil, E. A.; Al-Bakri, A. G. Antibacterial activity of gold nanorods against Staphylococcus aureus and Propionibacterium acnes: misinterpretations and artifacts. 2017, 12, 7311 – 7322. https://doi.org/10.2147/IJN.S145531. 145. Kramer, A.; Dissemond, J.; Kim, S.; Willy, C.; Mayer, D.; Papke, R.; Tuchmann, F.; Assadian, O. Consensus on Wound Antisepsis: Update 2018. Skin Pharmacol Physiol 2018, 31 (1), 28 – 58. https://doi.org/10.1159/000481545. 146. Aryal, M.; Muriana, P. M. Efficacy of Commercial Sanitizers Used in Food Processing Facilities for Inactivation of Listeria monocytogenes, E. Coli O157:H7, and Salmonella Biofilms. Foods 2019, 8 (12), 639. https://doi.org/10.3390/foods8120639. 147. Salmanov, A. G.; Marievsky, V. F.; Khobzey, M. K. Bacterial resistance to antiseptics and disinfectants. Ukrainskyi medychnyi chasopys 2010, 6, 51 – 56 [in Ukrainian]. 148. Ksiazczyk, M.; Krzyzewska, E.; Futoma, B.; Bugla-Ploskonska, G. Disinfectants – bacterial cells interactions in the view of hygiene and public health. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2015, 69, 1042-1005. 149. U.S. Food & Drug Administration. Antibacterial soap? You can skip it, use plain soap and water. https://www.fda.gov/consumers/ consumer-updates/antibacterial-soap-you-can-skip-it-use-plain-soap-and-water (accessed Sep 03, 2021). Authors information: Vasyl M. Britsun (corresponding author), D.Sc. in Chemistry, Chief Researcher, O.M. Marzeiev Institute for Public Health of the National Academy of Medical Science of Ukraine; e-mail for correspondance: britsun167@ukr.net; tel. +380 68 7104725. Nataliya V. Simurova, Ph.D. in Chemistry, Associate Professor of the Department of Food Chemistry, National University of Food Technologies; https://orcid.org/0000-0003-0310-6153. Inna V. Popova, Ph.D. in Technical Sciences, Professor of the Department of Food Chemistry, National University of Food Technologies; https://orcid.org/0000-0003-0332-2681. Oleksii V. Simurov, Ph.D. in Chemistry, Senior Researcher, V. Komisarenko State Institute of Endocrinology and Metabolism of the National Academy of Medical Sciences of Ukraine; https://orcid.org/0000-0001-5413-0933.